Bu liste, günümüze ulaşmış edebi, epigrafik ve arkeolojik deliller ışığında esas olarak Principate dönemine odaklanmış olan bir (Erken İmparatorluk, MÖ 30 - MS 284) Roma lejyonları listesidir.
Cumhuriyet lejyonları MÖ 1. yüzyıla kadar özel seferler için, geçici olarak, yurttaşlardan oluşturulur ve seferin sona ermesinin ardından hemen terhis edilirdi. MÖ 1. yüzyıldan itibaren lejyonlar gönüllüler ya da silah altına alınmış birimlerden oluşturulmaya başlandı. Artık lejyonlar seferin sona ermesinden sonra bile terhis edilmeyen daimi askeri birlikler haline gelmişti. MÖ 49-30 arasında süren iç savaş sırasında birbirene rakip general ve politikacılar tarafından pek çok lejyon oluşturuldu.
Ancak Augustus MÖ 30 yılında tahta çıktığında mevcut 50 lejyonun yarısını terhis etti. Geri kalan 28 lejyon imparatorluk ordusunun ana vurucu gücü haline geldi ve çoğu üç yüzyıl boyunca varlığını sürdürmeyi başardı. Augustus ve ardından gelen halefleri, 25 yıllık bir süre boyunca görev yapan personelden oluşturdukları lejyonları kalıcı askeri birlikler haline getirdiler.
Dominatus dönemi lejyonları da profesyonel birliklerdi ancak mevcut delillerin azlığı nedeniyle daha az anlaşılmışlardır. Az sayıda kaynaktan edinilen bilgilere göre bu lejyonlar, imparatorluğun ilk yüzyıllarındaki öncüllerinden çok daha farklı bir büyüklük, yapı ve taktik role sahipti. Bunun sebebi olarak Diocletianus ve I. Konstantin tarafından yapılan askeri reformlar ve dördüncü yüzyıldaki diğer gelişmeler gösterilir.
MÖ 107 yılındaki Marius Reformlarına kadar Cumhuriyet lejyonları (mülkiyet yeterliliğine sahip) Roma yurttaşları arasından zorunluluk esasına göre, ihtiyaç halinde toplanırdı. Çoğunlukla Roma Senatosu tarafından yetkilendirilirler ve görevleri sona erince terhis edilirlerdi.
Gaius Marius'un reformları lejyonları birkaç yıl ya da birkaç onyıl boyunca görev yapabilen daimi askeri birlikler haline getirdi. Bu reform, Cumhuriyetin uzak topraklarında garnizonlar kurma gerekliliğinden ortaya çıkmıştı. Lejyonerler, yurttaşlar için zorunlu askere alma uygulaması devam ettiği halde, gittikçe artan bir oranda en az altı yıllık bir süre ve sabit bir maaşla askere alınanan gönüllüler haline geldiler. Mülkiyet yeterliliği sınırı oldukça düşürülmüş olduğu halde, lejyon mevcutları lejyonların en gözde maaşlı isdihdam kaynağı haline gelmesiyle topraksız proleterler tarafından şişirilmeye başlanmıştı.
Cumhuriyetin son yüzyılında, sınır ayaletlerini yöneten prokonsüller gittikçe artan bir güce kavuştular. Bu prokonsüllerin komutası altındaki lejyonların uzak mesafeli ve meşakkatli seferleri, Lejyonların sadakatlerinin devletten komutanlara doğru kaymasına yol açtı. İmperatores (Türkçe: muzaffer generaller, Kendi birlikleri tarafından İmparator olarak selamlanmışlardır) olarak adlandırılan bu etkili generaller arasında bir süre sonra ortaya çıkan çekişmeler, zaman içerisinde Cumhuriyetin kontrolünü ele geçirmeyi amaçlayan bir iç savaşa dönüşmüştür. Bu generaller arasında Sulla, Sezar, Pompey, Crassus, Marcus Antonius ve Octavian (sonradan Augustus olarak ilk imparator) adı sayılabilir. Bu komutanlar zaman zaman kendi eyaletlerinin kaynaklarını kullanarak, Senatonun izni olmadan yeni lejyonlar oluşturmuşlardır. İç savaşın sona ermesinin ardından bu özel birliklerin pek çoğu terhis edilecek ancak bir sonraki iç savaşta çok daha fazla yeni lejyon kurulacaktı. Augustus'un tek başına bir güç olarak ortaya çıktığı MÖ 30 yılından itibaren mevcut 50 lejyonun pek çoğu terhis edilmiştir.
Aşağıdaki listede adı geçen lejyonlardan bazıları uzun süre tarih sahnesinde kalarak, etkin bir şekilde görev yapmıştır. Listedeki lejyonlardan pek çoğu Jül Sezar tarafından oluşturulmuş ve sonradan Octavian'ın ordusuna dahil olmuş, bazıları ise Marcus Antonius tarafından oluşturulmuştur.
TABLODAKİ ROMA EYALET KODLARI:
| Lejyon no'su & unvanı | Ana lejyon üssü | Arma | Kuruluş tarihi/ kurucusu | Terhis tarihi | Castra legionaria (lejyon üsleri) * = ana üs. Belirlenmemiş ise başlangıç tarihi MÖ 31 | Açıklamalar |
| I Adiutrix | Szöny(en), Macaristan | Oğlak | 68 Nero | 444 | 70-86 Moguntiacum (GS); 86-ortaları 5.C Brigetio* (PAN) | "Kurtarıcıların 1.". I classica (deniz lejyonu) |
| I Germanica | Bonn, Almanya | Boğa | MÖ 48 Jül Sezar | 70 ZT | MÖ 16'ya kadar HISP; MÖ 5- MS 70 Bonn'a* (GI) | Batavi isyanındaki cesaretsizliği yüzünden terhis edildi. |
| I Italica | Ziştovi, Bulgaristan | Boar | 66 Nero | 400 sonrası | 70- 5. yüzyıl başı Novae* (MI) | prima Italica:Kafkasya'daki savaşı durdurmak için toplandı. |
| I Macriana | 68 Macer(en) | 69 ZT | (Nero'ya karşı ayaklanan AFR valisi Macer tarafından oluşturuldu.) | liberatrix: "Özgürleştiricilerin 1.si". Galba tarafından terhis edildi. | ||
| I Minervia | Bonn, Almanya | Minerva | 82 Domitian | 300 sonrası | 82-4. yüzyıl Bonna* (GI) | "Minerva'ya saygı gösterenlerin 1.si" |
| I Parthica | Şengal, Irak | Centaur | 197 Septimius Severus | 400 sonrası | 197-erken 5. yüzyıl Nisibis* (SYR) | 197'deki Part seferi için toplandı. |
| II Adiutrix | Budapeşte, Macaristan | Oğlak | 70 Vespasian | 269+ AB | 70-87 BRIT; 87-106 MS; 106-min269 Aquincum* (PAN) | Eski deniz lejyonu. Tuna savaşlarında kayboldu (269-84?) |
| II Augusta | Caerleon, Galler | Oğlak | MS 9 Augustus | 300 sonrası | MS 9 civarı HISP; 43-74 BRIT; 74 - 255 civarı Isca Augusta* (BRIT) | 60'ta Boudica'ya yenildi. 395 civarı Rutupiae (BRIT) |
| II Italica | Enns, Avusturya | Dişi kurt | 165 Marcus Aurelius | 400 sonrası | 180- 400 civarı Lauriacum* (NR) | Kurt emen ikizler Roma'nın ulusal arması. |
| II Parthica | Albano Laziale, İtalya | Centaur | 197 Septimius Severus | 350 sonrası | 197-218 Castra Albana* (IT); 218-34 SYR; 238-300 civarı C. Albana | 4. yüzyılda Bezabde'de kayıtlara geçti (SYR) |
| II Traiana | İskenderiye, Mısır | Herkül | 105 Trajan | 400 sonrası | 125-5. yüzyıl İskenderiye* (AEG) | secunda fortis "Trajan'ın yiğitlerinin 2.si" |
| III Augusta | Batna, Cezayir | Pegasus | MÖ 43 Augustus | 350 sonrası | MS 20 AFR; 20-75 Ammaedara 74-350+ Lambaesis* (MAUR) | Mauri (MS 18) savaşındaki cesaretsizliği nedeniyle Desimasyon uygulandı. |
| III Cyrenaica | Busra, Suriye | MÖ 36 M Antonius | 400 sonrası | MS 35'e kadar Thebes 35-125 İskenderiye AEG; 125-5. yüzyıl Bostra* AR | "Cyrenelilerin 3.sü" | |
| III Gallica | Abila, Ürdün | İki boğa | MÖ 49 Sezar | 300 sonrası | MÖ 31-4. yüzyıl Raphana* (SYR) | tertia Gallica: "Galyalıların 3.sü" |
| III Italica | Regensburg, Almanya | Leylek | 165 M Aurelius | 300 sonrası | 165-4. yüzyıl Castra Regina* (RT) | Marcomanni seferi için oluşturuldu. |
| III Parthica | Ras-al-Ayn, Suriye | Boğa | 197 S. Severus | 400 sonrası | 197-4. yüzyıl Resaena* (SYR) | 197 tarihli Part seferi için oluşturuldu. |
ERKEN İMPARATORLUK LEJYONLARI DİZİNİ (MÖ 59 VE MS 250 arası oluşturulan lejyonlar)
| Lejyon no'su & unvanı | Ana lejyon üssü | Arma | Kuruluş tarihi/ kurucusu | Terhis tarihi | Castra legionaria (lejyon üsleri) * = ana üs. Belirlenmemiş ise başlangıç tarihi MÖ 31 | Açıklamalar |
| IV Flavia Felix | Belgrad, Sırbistan | Aslan | 70 Vespasian | 400 öncesi | 86-4. yüzyıl Singidunum* (MS) | Vespasian'ın şanslı 4.sü. IV Macedon olarak reforme edildi. |
| IV Macedon. | Mainz, Almanya | Boğa | MÖ 48 Sezar | 70 ZT | MS 43'e kadar HISP; 43-70 Moguntiacum* (GS) | Batavi isyanındaki cesaretsizliği nedeniyle terhis edildi. |
| IV Scythica | Gaziantep, Türkiye | Oğlak | MÖ 42 Marcus Antonius | 400 sonrası | MS 58'e kadar MS; 68-5. yüzyıl Zeugma* (SYR) | quarta scythica: "İskitli fatihlerin 4.sü" |
| V Alaudae | Xanten, Almanya | Fil | MÖ 52 Jül Sezar | 70 SY | MÖ 19'a kadar HISP; MÖ 10 civarı-MS 70 Castra Vetera* (GI) | "Tarlakuşlarının 5.si" Başlıklarındaki tüy nedeniyle? Bataviler tarafından yok edildi. |
| V Macedonica | Turda, Romanya | Boğa | MÖ 43 Augustus | 400 sonrası | 6'ya kadar MCD; 6-101 Oescus (MI); 101-274 Potaissa* (DC); 275- MI | quinta macedonica: "Makedonyalıların 5.si" |
| VI Ferrata | Celile, İsrail | Dişi kurt | MÖ 58 Jül Sezar | 250+ AB | to 71AD Raphana (SYR); 135-250+ Caparcotna* (JUD) | "Zırhlı geminin 6.sı". Edessa Savaşında yok edildi (260?) |
| VI Hispana | 212 sonrası | 250+ SY | bilinmiyor | Sadece 1 kayıt. Abrittus Savaşında (251?) yok edildi. | ||
| VI Victrix | York, İngiltere | Bull | MÖ 41 Augustus | 400 sonrası | 70'e kadar Leon (HISP); 71-122 GI; 122-400 civarı Eburacum* (BRIT) | "Muzafferlerin 6.sı" Hadrian Duvarı'nı inşa etti (122-32) |
| VII Claudia | Kostolac, Sırbistan | Boğa | MÖ 58 Jül Sezar | 400 civarı | 9'a kadar GAL; 9-58 DLM; 58-400 civarı Viminacium* (MS) | septima Claudia: 42 ayaklanmasını bastırdığı için verilen unvan. |
| VII Gemina | León, İspanya | 68 Galba | 400 civarı | 75-400 civarı Castra Legionis* (HISP) | Galba tarafından Roma üstüne yürümek için İspanya'da oluşturuldu. | |
| VIII Augusta | Strasbourg, Fransa | Boğa | MÖ 59 Jül Sezar | 371 sonrası | 9-44 Poetovio PAN; 44-70 Novae MI; 70-371+ Argentorate* GS | octava Augusta: |
| IX Hispana | York, İngiltere | Boğa | MÖ 41 Augustus | 120+ AB | MÖ 13'e kadar HISP; 9-43 PAN?; 71-120 civarı Eburacum* (BRIT) | nona Hispana: 2. Yahudi Savaşı 132 civarı? |
| X Fretensis | Kudüs | Domuz | MÖ 40 Augustus | 400 sonrası | MÖ 25'e kadar JUD; MÖ 25-MS 66 SYR; 73-400+ Hierosolyma* | fretum = Messina Boğazı, Naulochus MÖ 36 |
| X Gemina | Viyana, Avusturya | Boğa | MÖ 42 Lepidus | 400 sonrası | 71'e kadar HISP; 71-103 Noviomagus GI; 103-400 civarı Vindobona* PAN | Sezar'ın X equestris ile birleştirdiği lejyon. |
| XI Claudia | Silistre, Bulgaristan | Neptün | MÖ 42 Augustus | 400 sonrası | 71'e kadar DLM; 71-104 Vindonissa RT; 104-400 Durostorum* MI | undecima Claudia: Claudius tarafından onurlandırılmış olan. |
| XII Fulminata | Malatya, Türkiye | Yıldırım | MÖ 43 Lepidus | 400 sonrası | 14'e kadar AEG; 14-71 Raphana (SYR); 71-400 Melitene* (CAP) | Şimşek 12 Birinci Yahudi-Roma savaşında aquilasını kaybetti. |
| Lejyon no'su & unvanı | Ana lejyon üssü | Arma | Kuruluş tarihi/ kurucusu | Terhis tarihi | Castra legionaria (lejyon üsleri) * = ana üs. Belirlenmemiş ise başlangıç tarihi MÖ 31 | Açıklamalar |
| XIII Gemina | Alba Iulia, Roma | Aslan | MÖ 57 Jül Sezar | 400 sonrası | 45-106 Poetovio PAN 106-270 Apulum* DC 270-400 MI | "İkizleştirilmiş 13.cü". Sezar'la Rubicon'u geçen lejyon. |
| XIV Gemina | Petronell, Avusturya | Oğlak | MÖ 41 Augustus | 400 sonrası | 9-43 GS; 43-70 BRIT; 70-92 GS; 106-400 c. Carnuntum* | Watling yolu savaşında Boudica'aya bağlı Britonları yendi (60) |
| XV Apollinaris | Sadak, Kelkit, Türkiye | Apollon | 41BC Augustus | post 400 | 9-61 NR 61-73 SYR 73-117 NR; 117-c400 Satala* CAP | "Apollon'a saygı gösterenlerin 15.si". Birinci Yahudi-Roma savaşında çarpıştı. |
| XV Primigenia | Xanten, Almanya | Fortuna | 39 Caligula | 70 SY | 39-43 Moguntiacum (GS); 43-70 Castra Vetera* (GI) | Kader Tanrıçası Primigenia . Batavi isyanında yok edildi. |
| XVI Flavia Firma | Samsat, Adıyaman, Türkiye | Aslan | 70 Vespasian | 300 sonrası | 70-117 Satala (CAP); 117-300+ Samosata* SYR | "Vespasian'ın azimlilerinin 16.sı". XVI Gallica olarak yeniden düzenlendi. |
| XVI Gallica | Mainz, Almanya | Aslan | MÖ 41 Augustus | 70 ZT | 43'e kadar Moguntiacum* (GS); 43-70 Novaesium* (GI) | Batavi isyanındaki cesaretsizliği nedeniyle terhis edildi. |
| XVII | Xanten, Almanya | MÖ 41 Augustus | 9 SY | MÖ 15'e kadar AQ?; MÖ 15-9 Castra Vetera* (GI) | Teutoberg Ormanı Savaşında yok edildi, aquilasını kaybetti. | |
| XVIII | Xanten, Almanya | MÖ 41 Augustus | 9 SY | MÖ 15'e kadar AQ?; MÖ 15-9 Castra Vetera* (GI) | Teutoberg Ormanı Savaşında yok edildi, aquilasını kaybetti. | |
| XIX | MÖ 41 Augustus | 9 XX | MÖ 15'e kadar bilinmiyor; MÖ 15-9AD GI eyaletinde herhangi bir yer | Teutoberg Ormanı Savaşında yok edildi, aquilasını kaybetti. | ||
| XX Valeria Vict. | Chester, İngiltere | Domuz | MÖ 31 Augustus | 250+ AB | 9'a kadar DLM; 9-43 GI; 43-75 BRIT; 75-250+ Deva* BRIT | vigesima, Messalla için adlandırıldı? Allectus'a teslim oldu? (296?) |
| XXI Rapax | Windisch Switz | Oğlak | MÖ 31 Augustus | 92 SY | 9-43 GI; 43-70 Vindonissa* (RT); 70-89 GI; 89-92 PAN | "Yokedicilerin 21.si". Sarmat kabilesinden Roxolani tarafından yok edildi. PAN |
| XXII Deiotariana | İskenderiye, Mısır | M.Ö. 48 | 132 SY | M.Ö. 8'e kadar GAL;M.Ö. 8-123+ İskenderiye* (AEG) | GAL Kralı "Deiotarus'un 21.si". 2. Yahudi Savaşında yok edildi. | |
| XXII Primigenia | Mainz, Almanya | Herkül | 39 Caligula | 300 sonrası | 39-300 c. Moguntiacum* (GS) | Caligula'nın Germenia savaşları için oluşturuldu. |
| XXX Ulpia Victrix | Xanten, Almanya | Jüpiter | 105 Trajan | 400 sonrası | 105-22 DC; 122-400 c. Castra Vetera* (GI) | "Trajan'ın muzaffer 30.su" (M Ulpius Traianus) |
TABLO İŞARETLERİ
Lejyonların sayısı tartışmalıdır. Bazı lejyonlar diğerleriyle aynı numarayı taşıyabilir. Augustus kendi kurduğu lejyonları I'den başlayarak numaralandırmıştır ancak aynı zamanda seleflerinden de bazı numaraları miras almıştır. Genel olarak her imparator kendi kurduğu lejyonları I'den başlayarak numaralandırmıştır. Ancak bu gelenek sürekli olarak uygulanmamıştır. Örneğin İmparator Vespasian daha önce terhis edilmiş olanlardan topladığı lejyonların eski numaralarını korumayı tercih etmiştir. Trajan'ın ilk lejyonu XXX olarak numaralandırılmıştır çünkü bu lejyon toplandığında mevcut 29 lejyon daha vardı ancak ikinci Trajan lejyonuna II numarası verilmiştir. XVII, XVIII ve XIX numaraları, Teutoberg Ormanı Savaşında yok edilen lejyonlara ait olduğundan bir daha asla kullanılmamıştır. Bu nedenle ortaya çıkan karmaşık durumu engelleyebilmek ve aynı mumarayı taşıyan lejyonları birbirinden ayırtedebilmek için unvanları bilmek önemlidir.
Lejyonlar genellikle her başarılı seferin ardından imparator tarafından yeniden adlandırıldığı için birkaç unvan taşıyabilirdi; örneğin Lejyon XII Fulminata aynı zamanda şu isimleri de taşımıştır; paterna (babacan), victrix (muzaffer), antiqua (saygıdeğer), certa constans (güvenilir, azimli) ve Galliena (Gallienus '). Pia fidelis (itaatkâr , sadık), fidelis constans ve diğer unvanlar birden fazla lejyon için ya da bazen bir lejyon için birden fazla olarak kullanılmıştır. Bu tabloda en çok tanınan ve kullanılan unvanlar gösterilmiştir.
Coğrafik unvanlar
(a) lejyonun toplandığı bölgeyi, örneğin Italica = İtalya'dan ya da
(b) lejyonun zafer kazandığı bölgeyi Parthica =
Partları yenen
gösterir. Lejyonlar aynı zamanda kendisini kuran ve bu lejyonun favori
lejyonları olduğunu göstermek isteyen gens'lerin (klan) (örneğin
Augusta, Flavia) adını da taşıyabilirdi.
GEMINA unvanı muhtemelen bir başka lejyondan oluşturulan ya da bir başka lejyondan ayrılan lejyonları tanımlamak için kullanılmıştır. Bir başka ihtimale göre ise Romanın efsanevi kurucu ikizleri Romulus ve Remus'a adanmış olan lejyonları belirtmek için kullanılmıştır.
Bu, lejyonun Principate boyunca en uzun süre konuşlandığı castra'yı (üs) gösterir. lejyonlar sık sık diğer lejyonlarla üslerini paylaşmak durumunda kalmışlardır. Lejyonlar operasyonel ihtiyaçlardan dolayı diğer üs ve eyaletlerde destek görevi de üslenmişlerdir.
Lejyonlar çoğu kez birden fazla arma taşımışlar ve bunları sürekli olarak değiştirmişlerdir. Sezar'ın oluşturduğu lejyonlar başlangıçta genellikle boğa arması taşırken Augustus'un lejyonları oğlak arması taşımıştır.
4. yüzyıl ve sonrasında görev yapmış lejyonların ne kadar süreyle görev
yaptığı konusunda bilgi yoktur. 284 yılı öncesinde kaydedilmiş
lejyonların akıbetlerini gösteren işaretlerin açıklaması şöyledir:
SY = Savaşta yokedildi
ZT = Zorunlu terhis (cesaretsizlik yüzünden utanç verici bir
şekilde)
AB = Akıbeti bilinmiyor
Bu başlık lejyonların tarihleri boyunca hangi castra ve/ ya da Roma Eyaletlerininde ve hangi tarihler arasında görev yaptığını gösterir.
İşaretlenmiş unvanların ve lejyonların akıbetlerinin açıklamalarını verir.
Eyalet isimlerinde, Daçya ve Arabia Petraea eyaletlerininde eklendiği Trajan'ın saltanatında 107 yılı baz alınmıştır. Lejyonların yerlerini gösteren bilgilerdeki olası tutarsızlığın kaynağı olarak mevcut eyalet sınırlarının sık sık değişmesi gösterilebilir.
Diocletianus, Kuzey Avrupa'dan gelen barbar akınları ve Doğuda baş gösteren Pers tehlikesiyle daha etkili mücadele edebilmek için Roma Ordusunu yeniden teşkilatlandırdı. Ordu, sınır ve alan birlikleri olarak biçimlendirildi.
Sınır (limitanei) birlikleri, tahkim edilmiş sınır koruma sistemi olan limes'te görevlendiriliyordu ve sıradan bir eğitime sahip profesyonel askerlerden oluşuyordu.
Alan birlikleri sınırların hemen gerisinde bulunuyorlar ve ihtiyaç duyulması halinde hızla ihtiyaç duyuldukları noktaya hareket edip savunma ya da taarruz görevlerini icra edebiliyorlardı. Saha birliklerinin askerleri iyi eğitimli ve üstün silahlara sahip seçkin askerlerdi. Bu birlikler alt birimlere bölünmüşerdi:
Orijinal kaynak: roma lejyonları listesi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page